Αρχαιολογικός Χώρος Ιερού του Μέσσου

Το Ιερό του Μέσσου βρίσκεται στην ομώνυμη κοιλάδα και το όνομά του οφείλεται στη θέση του, στο μέσο του νησιού. Το Ιερό του Μέσσου, κέντρο παλλεσβιακής λατρείας και έδρα του «Κοινού των Λεσβίων», βρίσκεται μέσα στα όρια της επικράτειας της αρχαίας Πύρρας. Πρόκειται για ναό ιωνικού ρυθμού (τέλη 4ου ή αρχές 3ου αι. π.Χ.) και ανήκει στον τύπο του ψευδοπερίπτερου ναού. Στους αρχαϊκούς χρόνους, κατασκευάστηκε το πρώτο λατρευτικό κτίριο, λείψανα του οποίου σώζονται εντός του θεμελίου του υστεροκλασικού ναού (330-300 π.Χ.). Το Ιερό, σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, ήταν αφιερωμένο στη Λεσβιακή Τριάδα (τον Δία, την Ήρα και τον Διόνυσο). Μετά την καταστροφή του στην υστερορωμαϊκή εποχή, ο χώρος απέκτησε εργαστηριακή χρήση, η οποία τεκμηριώνεται από την αποκάλυψη 7 κλιβάνων. Την Παλαιοχριστιανική Περίοδο, επάνω στο δάπεδο του αρχαίου ναού, ιδρύθηκε κοιμητηριακή βασιλική. Τη βασιλική διαδέχθηκε το μεσοβυζαντινό μονόχωρο εκκλησίδιο, αφιερωμένο στη λατρεία του Ταξιάρχη Μιχαήλ.